Fons Magazine, Editie 19, pagina 40 t.e.m. 43
Een van de meest gekozen didactische werkvormen is waarschijnlijk het groepswerk. Tijdens onze lerarenopleiding krijgen we er vaak mee te maken, maar ook bij het uitwerken van een lesvoorbereiding is het vaak gemakkelijk om een vorm van groepswerk te integreren in je les. Maar wanneer is een groepswerk nu echt nuttig? Het artikel werd geschreven door Gino Bombeke, vakbegeleider Nederlands aan de faculteit Letteren te Leuven. Het leek mij nuttig om dit artikel te lezen, zo kon ik in mijn toekomstige stages een betere afweging maken of het organiseren van een groepswerk wel echt nuttig was voor de les die ik wilde geven.
Groepswerk is een krachtige tool voor effectief leren, volgens onderzoek. Leerlingen verwerken onderwerpen grondiger, leren veel van elkaar en ontwikkelen talige competenties, samenwerking en overleg. Niet elke groepsopdracht bereikt deze resultaten, dus in dit artikel worden inzichten uit internationaal onderzoek gedeeld om echt samenwerkend leren te bevorderen. Deze inzichten kunnen dienen als inspiratie voor het versterken van communicatie en informatie in Nederlandse lessen en kunnen ook helpen bij het ontwikkelen van schoolbrede groepsopdrachten als onderdeel van projecten die meerdere vakken bevatten.
Het artikel onderscheidt twee grote aspecten binnen het groepswerk. Allereerste analyseren we het "in groep aan een taak werken". Zo is het allereerst belangrijk dat de opdracht die de leerlingen moeten uitvoeren uitdagend genoeg is. De perfecte combinatie wordt gevormd tussen interessante vragen en prikkelende opdrachten. Is de opdracht te gemakkelijk of wordt hij als saai ervaren, dan zal de aandacht van de leerlingen snel afdwalen. Daarnaast moeten de leerlingen naar een duidelijk doen of product toe kunnen werken. Dit zorgt ervoor dat de leerlingen doelgericht en efficiënt aan de slag moeten. Verder moeten we ervoor zorgen dat de vraagstelling duidelijk is, zodat de leerlingen bij aanvang weten wat er precies door hen moet worden gemaakt. Voorzie eventueel een taakfiche, dit vergemakkelijkt het klasmanagement wanneer je te maken krijgt met een grote klas. De instructiefase kan op die manier kort en krachtig plaatsvinden. Als laatste is het belangrijk dat je de timing van het groepswerk goed bewaakt. Hebben de groepen te veel tijd voor de opdracht, dan gaat de efficiëntie van het groepswerk naar beneden. Voorzie je te weinig tijd? Dan kunnen de leerling geen goed eindproduct leveren. Indien je voor langere opdrachten kiest is het interessant op tussendeadlines op te geven waarop een specifiek onderdeel van het groepswerk moet worden ingediend.
Als tweede luik is er het "als groep aan een taak werken". Als eerste puntje wil Bombeke de aandacht vestigen op dat we ervoor moeten zorgen dat de leerlingen elkaar nodig hebben om het groepswerk tot een goed eindresultaat te brengen. Voorzie verschillende bronnen of andere informatie, zodat ze de input die jij voorziet als leerkracht samen moeten brengen. Een vorm van expertgroepen kan hiervoor ook heel interessant zijn! Als tweede kan het handig zijn om alle leerlingen van een specifieke taak of rol te voorzien. Zo krijgt elke leerling een concrete invalshoek toegewezen om het groepswerk vlotter te laten verlopen. Ook kan het helpen om de aanspreekbaarheid van de leerlingen te verhogen. Het is vanzelfsprekend dat de leerlingen kennis moeten vergaren over het hele project, en niet enkel over de onderdelen die ze zelf onderzocht hebben. Laat hen aan elkaar rapporteren, of laat hen opzoekwerk voor elkaar doen. Zo blijft de interactie binnen de groep groot, en is iedereen voor elkaar verantwoordelijk. Als laatste is het belangrijk dat leerlingen actief een discussie kunnen voeren rond hun project. Daarvoor hebben ze bepaalde skills nodig: naar elkaar kunnen luisteren, bijvragen stellen, voortbouwen op vorige stappen, argumenten (zowel voor als tegen) geven en elkaar constructieve feedback geven. Dit is iets waar leerlingen in moeten groeien, ondersteun hen hier voldoende bij en besteedt hier voldoende aandacht aan.
Er zijn ook enkele randvoorwaarden waarin je klas moet voldoen alvorens een groepswerk echt nuttig kan zijn. Zo moet er een veilig klasklimaat zijn, waarbij elke leerling van overtuiging is dat hij een bijdrage kan leveren en zijn mening gerespecteerd wordt. Ook is het belangrijk om zowel tijdens als na het groepswerk het proces en het product te bespreken met de groepsleden. Sta stil bij de opdracht, hoe de samenwerking is verlopen, wat goed ging en wat beter kon. Maak hier een krachtig leermoment van. Als laatste moet je je ervan bewust zijn dat een groepswerk veel actieve voorbereiding en een strakke organisatie vraagt. Werk alles op voorhand grondig uit, zodat je je tijdens het groepswerk kan concentreren op het ondersteunen van de leerlingen.
Na het lezen van dit artikel is het voor mij duidelijk geworden hoe belangrijk het is om met al deze puntjes rekening te houden. Nog te vaak grijpen leerkrachten naar een groepswerk, maar heeft dit geen duidelijke meerwaarde voor de leerlingen. Door hier op voorhand voldoende bij stil te staan, en echt na te gaan waarom een groepswerk voor een bepaald hoofdstuk of thema interessant kan zijn, wordt het ook veel gemakkelijker om een groepswerk logisch in te delen.
Comentários